…Жол сапары не айтқызбайды. Пойызбен жүрген бiр сапарымызда ағай (академик Қ.Сәтбаев) өзiнен-өзi отырып, әйел жөнiнде сөз қозғады.
– Үй қамын әйел, ел қамын еркек жейдi. Ал еркектiң қоғам алдындағы ерен мiндетiн орындау әйелдiң қолында. Әйелi ауқымды ойлай бiлетiн еркек бақытты. Ал ауқымсыз әйел – еркектiң соры. Мен өзiмдi алғашқыға жатқызамын. Бiр қазақ, бiр орыс – екi әйелiм бар. Шәрипаға жастайымнан әкем қосты. Ақжарқын, кең мiнездi әйел. Өмiрiмде «Әй, сен Қаныш, үш баламен тастап, орыстан әйел алып кеттiң ғой» деп айыптаған емес. Не болмаса, «Қаныштың мұнысы несi? Қайтсын балаларына» деп араға не менiң туыстарымнан, не өз туыстарынан адам салған емес. Не болмаса, «Бала-шағасын тастап кеткен адамды қалай ұстап жүрсiңдер» деп жоғарғы жаққа арызданып, яғни менi өмiрiмде мазалап, «Әкелерiң сөйтiп кеткен» деп балаларыма жек көрiнiштi етiп көрген жан емес.
Алексей қызы Таисияны өзiң бiлесiң. Жесiр отырған бiр орыс әйелiнiң қызы екен. Семейде жолықтық. Мен жанұям барлығын жасырған жоқпын. Қазақ әйелiнiң қаладан-қалаға ауысатын көшпелi өмiрге серiк болатындай дәрежеге жете қоймағанын, сондықтан да әйел тегiнен өмiрлiк серiкке мұқтаж екенiмдi айттым. Таисия ұсынысымды қабылдады. Қанисаны (Қ.Сәтбаевтың қызы) қолыма Қарсақбайда тұрғанда алдым. Таисия жеңгеңнiң баласындай болып өстi.
Соғыстан кейiн Алматыға Шәрипа мен Шәмшияны (екiншi қызы) алдырдым. Балаларды астанада оқыту керек болды. Екi үйiм араласып тұрды. Таисия Шәрипаны қонақ қылады, Шәрипа Таисияны қонақ қылады және бiрiн-бiрi бар ықыластарымен күтедi. Десем де, бертiн келе Таисия жағынан мынадай бiр мiнез байқадым: Шәрипаның шақыруына бармай қалатын болды үйде. Өзiм жалғыз кетемiн. «Мұнысы несi екен?» деген ойда жүрдiм. Ондай ой еркектi қандай езiп жiбередi десейшi. Алайда бiр күнi соның бәрi ғайып болды ғой. Сөйтсем, Таисиям менi Шәрипамен қысылмай сөйлесiп, өзi де жадырап, өзгенi де жадыратып, көңiлiне қанат бiтiрiп, еркiн отырсын деп жалғыз жiбереді екен Шәрипаға. Шәрипадан екеу, Таисиядан екеу – төрт қызым бар. Бәрi де екi ананың арасында араласып өстi. «Қазақ әйелiнен туғансыңдар» деп Таисия Қаниса мен Шәмшияны, «Орыс әйелiнен туғансыңдар» деп Шәрипа Мейiз бен Мәрияшты алакөздеп көрген емес.
Мәрияштан басқа қыздарым уақытында тұрмыс құрды. Бақытыма қарай, күйеу балаларым да жақсы жiгiттер болып шықты. Шәрипа мен Таисия бұлардың бәрiн де құшақ жайып, алаламай қабылдады. «Сендер қазақ әйелiнiң қызының күйеуiсiңдер» деп Таисия, «Сен орыс әйелiнен туған қыздың күйеуiсiң» деп Шәрипа оларды сыртқа теппедi.
Осындай әйелдердi әулие демеске не шараң бар! Менiң ойға алған iстерiмнiң үлкен нәтижеге жетуiнiң бiр себебiн осы екi әйелiмнiң жақсылығынан көремiн. Тұрмыс мәселесiнде өзiмдi бақытты еркекпiн деп санаймын, – деп шешiлгенi бар ағайдың…
Қалмұқан ИСАБАЕВ,
«Қаныш аға осындай едi».
