«…Алматыға көмек сұрап келгендер болса, ағай (Академик Қ.Сәтбаев) мені шақырып: «Мына ақсақалға пәленбай мың сом керек болып тұр екен. Менің келесі айлығымның есебінен берші», – деп өзі қолхат жаза бастайды.
Бірде мені шақырып алды. Алдында бір ел ақсақалы отыр екен.
– Мына кісі 15 мың сомға мұқтаж екен, менің есебімнен өтеші, – деп қолхат берді.
Тағы бірде мынадай оқиғаның орын алғаны бар: Шығыс Қазақстанның бір орысынан хат келеді. Оқыдым: «Өткен жылы бір геологиялық партия біздің төңірегімізде зерттеу жұмыстарын жүргізген еді. Соның бір адамы келіп, қиындыққа ұшырап тұрғандарын және Сіздің атыңызды атап, менен 20 мың сом алып кеткен еді, «Алматыға барысымен жіберемін» деп. Сол ақша әлі күнге дейін менің мойнымда. Сіздің атыңызды атап келгеннен кейін ұстата берген едім. Сол қарызды қайтаруға көмектессеңіз екен», – деп жазыпты.
– Осыған менің келесі айымның ақшасын жіберіңізші, – деп қолхат ұсынды.
– Қаныш аға–ау, – деймін мен, – ол ақшаны кімнің алғанын табу оңай ғой. Былтыр Шығыс Қазақстан облысына барлау жұмыстарын жүргізген партиялар тізімі менде…
– Түу, Бөке, соған уақытты ысырап қылып… Уақытың болса, еңбек етіп ақша табуға болады. Ал ақшаға уақыт сатып алуға болмайды ғой, – деген ағай қолхатын қолыма ұстатып жіберді. – Енді менің уақытымды алмаңыз.
Әрине, мен мұның бәрін өтеймін. Артынан еңбекақы алу уақыты келгенде мен ведомость пен қолхаттарын алып барамын. Қолхат арқылы берген шығындар мен ведомостьтағы шығыны сәйкес келе ме, келмей ме, оны салыстырып жататын Қаныш ағай және жоқ. Қолхатын жыртып, корзинаға тастай береді де, ведомостьқа қол қояды.
Мысалы, Нұрмағамбетов Нағымбек деген суретші болды. Ленинград бейнелеу академиясында оқып жүргенде барып-келу сапарлары үнемі ағайдың қалтасынан. Уақытында шауып келеді де, алып жүре береді. Бір күні Қаныш ағайдан: «Осыныңыз не?» – деп сұрадым.
– Бөке, Сіз қызықсыз, – дейді ағай. – Қыздарым тұрмыс құрды. Бәрі де ғылым докторы. Мен, жеңгең, Мәрияш үшеуімізге жеңгеңнің табысы былай жетеді. «Соған сақтайыншы» дейтіндей менде ҰЛ БАЛА жоқ. МӘЛІБАЙЫМ (Мәлеш) дүниеден ерте кетті. Әлгінде бір студент 500 сом сұрап келді. МӘЛІБАЙЫМ сұрап тұрса, бермес пе едім. Сол сияқты анаған да… ана болашақ суретшіге де. Ол талантты жігіт. Талантқа көмектесу керек. Егер ол жақсы суретші болып, қазақ өнерінің дамуына үлес қосса, оған жұмсалған шығынымыздың орнына келгені ғой. Осылай, Бөке, – деді.
Жеңгей (Таисия Кошкина) Геология институтында бөлім бастығы болып істеген. Ол да айлығынан бас тартқан адам. Бір күні жеңгейге: «Мұныңыз не?» – деймін ғой.
– Ағаңның еңбекақысы да жетеді. Ал менің еңбекақымның есебінен басқалардың еңбекақысын көтерсін, – дейді.
Мен қайран қаламын. Ағай жеңгейдің еңбекақысына сенеді екен, жеңгей ағайдың. Ал ол еңбекақылардың қайда кетіп жатқанынан хабар бердік. Сонда бұлар қалай өмір сүреді, жалпы?
«Ағама жеңгем сайдың» тура өзі ғой…
Қалмұқан ИСАБАЕВ,
«Қаныш аға осындай еді».
Дерек: Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың бірінші әйелі – Шәрипа Смағұлқызы Имантаева, екінші әйелі – Таисия Алексеевна Кошкина. Қыздары – Ханиса, Шәмшиябану, Мейіз, Мәрияш. Ұлдары – Мәлібай (Мәлеш) және Арслан. Арслан туғаннан соң аз уақытта шетінеген. Ал Мәлібай Қанышұлы 14 жасында өмірден озған.
